Η σύγκρουση αποτελεί μέρος της ανθρώπινης κατάστασης από την πρώτη στιγμή που η κτητικότητα έγινε μέρος της ανθρώπινης σκέψης. Έκτοτε, η οποιαδήποτε καταπάτηση της κτήσης κάποιου ανθρώπου ή ολόκληρης ομάδας (κοινωνίας) οδηγεί σε βία μικρής ή και ακραίας κλίμακας. Την βλέπουμε παντού στην φύση, σε κάθε είδος. Η ρίζα αυτού, κατά πάσα πιθανότητα, είναι ενστικτώδης και βασίζεται στην ανάγκη του κάθε είδους για επιβίωση.
Εκτός από περιστατικά ενέδρας, σπάνια μετατρέπεται μια διαπροσωπική αντιπαράθεση άμεσα σε συμπλοκή. Λίγο πολύ, όλοι έχουν πλέον μάθει το μοντέλο «Μάχη ή Απόδραση» (“fight or flight”) στο οποίο υποτίθεται ότι ένας άνθρωπος που βρίσκεται υπό απειλή θα επιλέξει ή το ένα ή το άλλο.
Λίγοι όμως γνωρίζουν το αρχικό ή τελικό στάδιο, το «Ποζάρισμα» (posture) και την «Υποταγή» (submit). Η πραγματική διαδικασία λοιπόν είναι:
Ποζάρισμα > Μάχη > Απόδραση ή Υποταγή
Η ψυχολογία της σύγκρουσης στην πραγματικότητα
Το «Ποζάρισμα» είναι η πρώτη αντίδραση ενός ανθρώπου που κυβερνάται από εγωισμό. Ο «χορός του παραλόγου» όπου αμέσως τα δύο μέλη της αντιπαράθεσης αρχίζουν να ποζάρουν προσπαθώντας ο καθένας να «ψαρώσει» τον άλλον. Αυτές οι διαδικασίες (η φωνασκία, το έντονο βλέμμα, το σφίξιμο της γνάθου, το φούσκωμα του στήθους κτλ.) ενώ είναι σχεδιασμένες να εκφοβίσουν, είναι σχεδόν πάντα αβλαβείς.
Όταν το ΠΟΖΑΡΙΣΜΑ αποτύχει να αποτρέψει τον αντίπαλο, τότε οι επιλογές περνάνε αυτομάτως σε ΜΑΧΗ, ΑΠΟΔΡΑΣΗ ή ΥΠΟΤΑΓΗ. Όμως, όταν χρησιμοποιείται η επιλογή της μάχης, εξαιρετικά σπάνια είναι μέχρι θανάτου.
Συνήθως, μη μπορώντας ή ακόμη και αναγνωρίζοντας ότι αδυνατεί να νικήσει, το ένα από τα δύο μέρη μιας συμπλοκής θα επιλέξει την ΥΠΟΤΑΓΗ. Αυτή είναι η κοινή κατάληξη σε όλες τις αντιπαραθέσεις στην φύση, και στις ανθρώπινες αντιπαραθέσεις, και σε συνδυασμό με το ΠΟΖΑΡΙΣΜΑ είναι ζωτικής σημασίας διότι αποτρέπει άσκοπους τραυματισμούς και θανάτους. Ταυτόχρονα, αυτά τα δύο, εξασφαλίζουν ότι ένα άπειρο ή μικρότερο αρσενικό θα επιβιώσει πρώιμες αντιπαραθέσεις (το χαζό, εγωιστικό «σκυλοκαβγά») όταν οι αντίπαλοί του είναι πιο δυνατοί και καλύτερα προετοιμασμένοι.
Σε έναν άνθρωπο που ΔΕΝ κυβερνάται από εγωισμό (ώριμο άτομο), η απόδραση είναι συχνά το πρώτο ένστικτο που βιώνει όταν βρίσκεται υπό απειλή (ειδικά όταν στηρίζεται πάνω του μια οικογένεια). Είναι και το πιο λογικό, διότι δεν υπάρχει κανένας λόγος να κινδυνεύει κανείς εκτός αν δεν μπορεί να διαφύγει.
Στην αυτοπροστασία, η κεντρική φιλοσοφία είναι ακριβώς αυτό, να πατάξει κανείς τον χαζό εγωισμό και, στην πρώτη ΥΠΟΝΟΙΑ απειλής και κινδύνου να ΑΠΟΔΡΑΣΕΙ προς την ΑΣΦΑΛΕΙΑ. Μη μπορώντας να το καταφέρει αυτό, το επίσης αναποτελεσματικό ποζάρισμα αντικαθίσταται με την αποκλιμάκωση τις κατάστασης, με τη χρήση των ανθρώπινων δεξιοτήτων.
Όλα αυτά έρχονται σε αντιπαράθεση με όσα ο περισσότερος κόσμος νομίζει ότι είναι αυτοάμυνα. Δηλαδή, την εικόνα ότι κάποιος ξαφνικά βρίσκεται να δίνει μάχη με νύχια και δόντια στον δρόμο, για να σωθεί από μια επίθεση που εμφανίστηκε από το «πουθενά». Και όχι μόνο αυτό, αλλά θα σακατέψει τον αντίπαλο με το μαχαίρι που φέρει μόνιμα πάνω του, όπως έχει διδαχθεί από τον «μάστερ» της σχολής στην οποία παρακολουθεί μαθήματα.
Ας ξεκαθαρίσουμε, λοιπόν κάποια πράγματα, ώστε να μην βρεθούμε εμείς ως κακοποιοί και κατηγορούμενοι στην αίθουσα κάποιου δικαστηρίου:
Η νόμιμη αυτοάμυνα
Η αυτοάμυνα πρέπει να είναι νόμιμη, αλλιώς εμείς θα είμαστε οι θύτες και όχι τα θύματα. Όσο και αν φαίνεται περίεργο, ο κακοποιός έχει και αυτός δικαιώματα. Εδώ δεν είναι Χόλυγουντ, βρισκόμαστε στην Ευρωπαϊκή Ένωση και πρέπει να ακολουθούμε τους νόμους και τις διατάξεις που έχουν ψηφιστεί. Διαβάστε περισσότερα για την νόμιμη αυτοάμυνα.
Η αυτοάμυνα δεν είναι σπορ
Η μάχη για την ζωή σου και την σωματική σου ακεραιότητα δεν έχει καμία αθλητική χροιά. Δεν υπάρχει κανένα ρινγκ, κανένας διαιτητής που να ορίζει έναρξη και λήξη του αγώνα, καμία ομοσπονδία με κανόνες μάχης, κανένα όριο και κανένα έπαθλο. Γιατί τότε καταφεύγεις σε κάποιο αθλητικό σύστημα; Τί περιμένεις να σου διδάξει; Ίσως το μόνο χρήσιμο άθλημα να είναι το 800άρι. Αυτό θα σε βοηθήσει τουλάχιστον να φύγεις πιο γρήγορα από τον κίνδυνο, αν φυσικά βρεις έξοδο διαφυγής.
Ένα είναι σίγουρο, με την ζωή μας δεν πρέπει να παίζουμε.